مقدمه

جامعه¬شناسی در ایران از جنبه¬های گوناگون سیاسی، علمی، تاریخی و فرهنگی می¬تواند مورد بحث قرار گیرد. این تحقیق به طرح عوامل مؤثر در فرآیند توسعه این علم می¬پردازد تا امکان مطالعه و بیان زمینه¬های مختلف پیدایش و رشد جامعه¬شناسی که مصادف با طرح برنامه¬های توسعه از دهه¬ی 1320 و در ادامه پس از انقلاب اسلامی تا کنون می¬باشد میسر شود. به همین منظور به طرح تأثیر مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بر شکل-گیری جامعه¬شناسی در ایران پرداخته خواهد شد.

قابل توجه است که آن¬چه به عنوان جامعه¬شناسی در ایران از بدو شروع وجود داشته است، با جامعه-شناسی در سایر کشورها مخصوصاً جامعه¬شناسی غرب، متفاوت بوده است.

با این¬که در اصول وجوه اشتراک دیده می¬شود، اما در زبان، برخورد با مسائل جامعه، نحوه¬ی بررسی مسائل و مشکلات اجتماعی، رابطه با پدیده¬های فرهنگی و نحوه¬ی ارتباط با دیگر رشته¬های علمی وضعیتی خاص پیدا کرده است.

جامعه¬شناسی امروزی ایران تحت تأثیر گرایش¬های فکری و اجتماعی در طول دهه¬های گذشته و اندیشه-های ناشی از حوادث مربوط به انقلاب اسلامی می-باشد. از این¬رو می¬توان گفت که « جامعه¬شناسی در ایران» از عناصر چندگانه برخوردار است، زیرا عوامل بسیاری در پیدایش، روند توسعه و شکل¬گری شرایط امروزی آن مؤثر بوده¬اند.

پیگیری روند شکل¬گیری و تحول جامعه¬شناسی در ایران براساس رویکرد فرا جامعه¬شناسی است. جامعه¬شناسی به عنوان ایده و اندیشه تلقی شده که در گذر زمان دچار تحول و تغییر گردیده است. بیان عوامل و عناصر مؤثر در شکل¬گیری جامعه-شناسی در ایران و تحول آن موردنظر می¬باشد. شناسائی موقعیت جامعه¬شناسی در ایران می¬تواند با دیدگاه¬های متعددی انجام بگیرد. دیدگاه¬های ممکن در بررسی جامعه¬شناسی را می¬توان به دو دسته تقسیم کرد:

1) دیدگاه ایدئولوژیک (نقد جامعه¬شناسی براساس پیش¬فرض¬های مذهبی، سیاسی و انگیزه¬ای) در این دیدگاه، ارزیابی جامعه¬شناسی با تکیه بر دلیل¬آوری¬های سیاسی و ایدئولوژیک است اما فهم علمی چون جامعه¬شناسی در ایران که از محصولات و نتایج توسعه¬ی اجتماعی-اقتصادی است بدون استفاده از روش¬های تحقیق